Bent u als zorgverlener wel eens patiënt geweest? Of heeft u wel eens samen met een familielid aan de andere kant van de tafel van een behandelaar gezeten? Ik wel en ik moet eerlijk zeggen dat ik niet altijd de vrolijkste, meeste geduldige patiënt ben. Dat komt vooral doordat ik naast inhoudelijke kennis als zorgprofessional ook heel goed weet hoe het er achter de schermen aan toe gaat. Dat ik bijvoorbeeld soms drie keer hetzelfde gesprek moet voeren omdat de systemen niet goed op elkaar aansluiten. Of dat wanneer het niet mogelijk is om online een gesprek te voeren met de behandelend arts van mijn vader, dat soms meer zegt over de bereidheid van die betreffende arts dan aan de technische mogelijkheden.
Een paar weken geleden kreeg ik via LinkedIn een berichtje van collega Jolien Plantinga. Zij is huisarts en door haar ziekte arbeidsongeschikt geraakt. Zij nodigde mij uit een blog te schrijven over wat de zorg kan leren van: zieke collega’s.
Ik moest gelijk terugdenken aan een uitspraak van Nicole Plas die zij deed toen ik haar sprak voor mijn 40e blog over Wat de zorg kan leren van… de patiënt. Zij zei destijds dat ze het zo opvallend vond dat zorgprofessionals die een ernstige ziekte krijgen, vaak lezingen geven en boeken schrijven over de openbaringen die zij hebben ervaren als patiënt. Haar conclusie waar ik het mee eens was: We doen het in de zorg niet goed als deze professionals nog steeds tegen verrassingen aanlopen als ze zelf patiënt worden. De hoogste tijd om daarvan te leren dus!
Ook Jolien heeft geschreven over haar ervaringen als patiënt in het aangrijpende ‘Komt een dokter bij de dokter’. In het gesprek dat ik met haar voerde kwam een aantal zaken naar voren waar de zorg nog echt wat van kan leren. Ik gebruik hieronder in de rest van de blog de term arts-patiënt, maar hier zou je mijns inziens ook andere zorgprofessionals die patiënt worden voor kunnen lezen.
Zij vertelde mij hoe zij heel duidelijk van de behandelaarskant naar de patiëntenkant van de tafel verhuisde. Dat wordt door zorgprofessionals veel vaker zo ervaren. Onlangs stond er een artikel in Medisch Contact dat specifiek hierover gaat. Daarin wordt beschreven dat het vaak voorkomt dat artsen de arts-patiënt behandelen zoals ze al hun patiënten behandelen. Maar het zijn natuurlijk geen gewone patiënten. Zij hebben veel meer kennis en ervaring dan de gemiddelde patiënt en kunnen veel meer meedenken. En hebben daar ook behoefte aan! Neem hen dan ook serieus en wuif geen suggesties voor bijvoorbeeld bepaalde diagnostiek weg. Natuurlijk hoeft niet alles klakkeloos te worden aangevraagd, maar een meer gelijkwaardig gesprek bij twijfel via de vraag: ‘Hoezo denkt u dat?’ geeft veel meer vertrouwen en het gevoel dat men gehoord wordt dan het negeren of afserveren van de suggesties van de arts-patiënt.
Een ander verschijnsel dat optreedt, is dat de arts-patiënt zich als voorbeeldige patiënt gaat gedragen. En dus vooral niet arrogant, bemoeiziek, klagerig, angstig of aanstellering wil overkomen, want ‘Wat moet die behandelaar dan wel niet van mij denken?’ ‘Wat zou ik er zelf van vinden als ik zo’n patiënt voor me had? Dan ben ik toch gewoon een lastige patiënt?’ Er ontstaat zo een drempel die kan voorkomen dat de arts-patiënt zich uitspreekt. Of het kan gebeuren dat sommige onderwerpen na lang uitstellen uiteindelijk extra ongenuanceerd ter tafel komen.
Een laatste fenomeen is het feit dat het voor een behandelaar intimiderend kan zijn een arts-patiënt te behandelen. Doordat de patiënt namelijk veel weet van het ziektebeeld, kan het gebeuren dat deze meer van het ziektebeeld weet dan de behandelaar zelf. Een natuurlijke reactie hierop kan zijn om afstand te nemen van de patiënt, waardoor deze zich juist weer gaat proberen te gedragen als de ideale patiënt om de goodwill niet te verspelen. En dat terwijl de arts-patiënt juist heel waardevolle kennis heeft waar ook de behandelaar weer van kan leren! En niet alleen in de spreekkamer. Je ziet namelijk ook steeds meer artikelen verschijnen en communities ontstaan op het gebied van ziektebeelden als Long COVID en ME, waarbij ervaringsdeskundige zorgprofessionals kennis bundelen over deze ziekte waar nog zoveel onduidelijk over is. Heel waardevol om daar als behandelaar naar te kijken!
Wat kunnen we hier in de zorg nu van leren? Ik denk dat het vooral van belang is ons te realiseren dat deze fenomenen optreden. Het bespreekbaar maken en respecteren van de kennis en kunde van de patiënt is een belangrijke sleutel naar een evenwichtige behandelrelatie die écht anders is dan een patiënt die zelf geen zorgprofessional is. En doe daarnaast vooral je voordeel met alle ervaringskennis van deze zorgprofessionals!
Dank je wel voor het openhartige gesprek dat wij hier over hadden Jolien Plantinga! Ik kan iedereen aanraden jouw boek Komt een dokter bij de dokter te lezen!
Ik plaats elke week op woensdag een nieuwe blog. Abonneer op mijn nieuwsbrief om er geen een te missen door hier te klikken.
De andere blogs uit mijn reeks zijn hier te vinden.
Comments