Afgelopen herfstvakantie was ik met mijn gezin in Oman. Een geweldige vakantie, waarin we onder andere vijf dagen zijn gaan wildkamperen in Jabal Shams, de bergen van dit adembenemend mooie land op het Arabisch Schiereiland. Tijdens het kamperen waren we compleet afgesloten van internet. Ik moet eerlijk zeggen dat me dat boven verwachting goed beviel. Dat werkte voor mijn drie dochters van 15, 13 en bijna 11 jaar oud niet helemaal hetzelfde. Voor hen is de verbinding met hun vrienden via TikTok, Snapchat en Instagram van ‘levensbelang’ en dan is vijf dagen een eeuwigheid. Daardoor waren ze niet elk moment van de dag een stralend zonnetje zal ik maar zeggen. Drie dochters in de puberleeftijd geeft nogal wat ‘uitdagingen’.
Gelukkig had ik het boek ‘Het Puberende Brein’ van Eveline Crone bij me en dat heeft me behoorlijk wat inzichten gegeven! Ik leerde van alles over de hersenen in de puberteit. Bijvoorbeeld dat de verschillende hersengebieden zich enorm ontwikkelen en dat er daarnaast ook nieuwe verbindingen worden gelegd tussen deze gebieden. Om dat goed te illustreren even een kort biologielesje:
De hersenen zijn opgebouwd uit grijze en witte stof. Kort gezegd bestaat de grijze stof uit gebieden van zenuwcellen waarin informatie wordt verwerkt en de witte stof uit uitlopers van deze zenuwcellen die de cellen over lange afstand met elkaar verbinden. De grijze stof ontwikkelt zich enorm tussen de geboorte en het 6elevensjaar. Daarna neemt het aantal zenuwcellen tot het 25e levensjaar gestaag af. Het bijzondere is echter dat ondanks dat het aantal zenuwcellen afneemt, de effectiviteit van die verschillende hersengebieden juist toeneemt. Dat komt doordat de niet goed werkende zenuwcellen worden afgebroken en de goed werkende zenuwcellen juist efficiënter gaan werken. In tegenstelling tot de grijze stof, neemt de witte stof tot het 25elevensjaar continu geleidelijk toe. De communicatie tussen de cellen wordt daardoor steeds beter, met steeds minder inefficiënte kronkelweggetjes.
In de puberteit ontwikkelen de verschillende hersengebieden zich met verschillende snelheid. Het gebied dat betrokken is bij inhibitie, het stoppen met een taak, bevindt zich in de prefrontale cortex. Dat is het gebied in de hersenen dat onder andere zorgt dat je afremt als je hard aan het fietsen bent en opeens het stoplicht op oranje springt of je twee keer laat nadenken voordat je een duik van een hoge duikplank wilt nemen. Dit gebied is in de puberteit bijvoorbeeld nog niet optimaal ontwikkeld. De gebieden in de hersenen die daarentegen over de emoties gaan worden onder invloed van toenemende hormonale veranderingen juist extra gestimuleerd en zijn extra gevoelig. Door deze combinatie zal een puber daardoor veel sneller risico’s nemen dan wij als volwassene zouden doen. Ze willen van alles en de rem is er af.
Deze ontwikkelingen hebben ook een positieve kant. Doordat de verbindingen tussen de verschillende hersengebieden nog niet optimaal zijn en de inhibitie op gedrag nog niet goed ontwikkeld is, is het puberbrein heel erg vindingrijk en creatief. Pubers kunnen daardoor veel gemakkelijker out of the box denken. Doordat ze daarnaast veel minder risico’s zien, zullen zij wegen bewandelen die volwassenen niet durven of zinvol achten. Dat past natuurlijk ook heel erg bij de puberteit: het is dé tijd om de wereld te ontdekken!
Door deze toestand van het brein, zijn er veel minder ja-maars en meer just-do-its. Dat verklaart ook het succes van jongeren die bedrijfjes starten en daar soms zeer succesvol in zijn. Bijvoorbeeld door het ontwerpen van websites en het maken van vergelijkingswebsites, maar ook het maken van vlogs is een manier om (soms flinke sommen) geld te verdienen. Een mindset die we in de zorg goed kunnen gebruiken, maar daar werken dan weer niet zoveel pubers. Kunnen we dat niet anders aanpakken? Door meer pubers mee te laten denken over de problemen in de zorg? En zo out-of-the-box, oplossingen zonder ja-maars te kunnen genereren? Of gebeurt dat misschien al ergens? Ik hoor graag of dat zo is, want ik ben zeer benieuwd hoe dit uitpakt!
Dank aan mijn puberdochters! Zonder hen was ik het boek ‘Het Puberende Brein’ nooit gaan lezen :-)
Abonneer op mijn nieuwsbrief om geen van mijn blogs te missen door hier te klikken.
Benieuwd naar nog meer voorbeelden en wilt u ook zelf aan de slag gaan met het leren van andere sectoren? Bestel dan mijn boek ‘Wat de zorg kan leren van … - 46 eyeopeners uit andere sectoren’ via deze link.
Comments