Heeft u het boek De Zeven Vinkjes van Joris Luyendijk uit 2022 gelezen? Ik wel en ik vond het erg confronterend als bezitter van alle zeven vinkjes! Onlangs was ik op een congres voor ‘beslissers in de zorg’ waar Luyendijk een lezing gaf over dit onderwerp. Ik was verbaasd dat een hoop mensen die ik op die dag sprak, niet bekend waren met zijn boek en zijn theorie. En dat terwijl wij er in de zorg best wat van kunnen leren! Daarom is deze week het onderwerp van mijn blog.
Het boek is een beschrijving van onderzoek dat de auteur heeft gedaan naar het effect van een aantal eigenschappen die bepalen of je als persoon de norm bent of juist afwijkt in onze maatschappij. Als je deze eigenschappen allemaal kunt ‘afvinken’ ben je nooit de uitzondering. Het gaat om de volgende vinkjes:
1. Minstens één hoogopgeleide en/of welgestelde ouder die de weg in het onderwijssysteem kan wijzen
2. Minstens één in Nederland geboren ouder of verzorger die de cultuur van de meerderheid kan meegeven
3. Man
4. Hetero
5. Wit
6. Gymnasium of VWO afgerond
7. Universiteit gedaan
In Nederland heeft 3% van de inwoners deze 7 vinkjes. Het bijzondere is echter, dat er verbazingwekkend veel beleid wordt gemaakt door juist deze heel kleine groep mensen, die daarmee de norm creëren. Wat highlights uit zijn boek: 'De VVD heeft sinds de oprichting in 1948 twaalf partijleiders gehad. Negen van hen hebben 7 vinkjes, de twee anderen hadden deze gehad als ze hun studie hadden afgemaakt. Het CDA heeft sinds de oprichting in 1980 tien partijleiders gehad. Acht van hen hebben 7 vinkjes. D66 heeft sinds de oprichting in 1966 negen partijleiders gehad. Zes van hen hadden 7 vinkjes. De PvdA ten slotte had sinds de oprichting in 1946 elf partijleiders. Vier van hen hadden 7 vinkjes. Deze vier partijen leverden in de afgelopen decennia de politiek leiders van Nederland, vandaar dat vijf van de laatste zes premiers 7 vinkjes hebben: Mark Rutte, Jan Peter Balkenende, Ruud Lubbers, Dries van Agt en Joop den Uyl.'
Luyendijk beschrijft in zijn boek dat het mensen met deze zeven kenmerken aan een belangrijke levenservaring ontbreekt die anderen wel hebben: ze worden niet stelselmatig uitgesloten, krijgen vaak het voordeel van de twijfel en hoeven zich niet anders voor te doen om hun achtergrond te verdoezelen. Ze krijgen te horen 'als je maar jezelf bent en alle kansen grijpt die je krijgt dan kom je er wel'. En voor hen klopt dat ook, maar voor mensen die niet aan alle zeven kenmerken voldoen klopt het niet. Die moeten extra hard werken om hetzelfde te bereiken. En dat weten mensen met 7 vinkjes niet doordat dat nooit voor hen geldt.
De auteur deed tijdens de lezing een oefening met het publiek, waarbij hij iedereen vroeg om 11 mensen in gedachten te nemen die het dichtst bij je staan. Waar je het meeste mee hebt, je de meeste tijd mee doorbrengt, het meeste van houdt. Van deze 11 mensen, uw cirkel van liefde noemde hij het, zouden er gemiddeld genomen twee een universitaire opleiding moeten hebben genoten en er ook twee laaggeletterd zijn. Bij mijn elftal klopte dat zeker niet en had veel meer zevenvinkers en geen laaggeletterde personen. En deze onevenredige verdeling versterkt de blinde vlek.
Ons onderwijs speelt daar een belangrijke rol in. In de eerste plaats doordat kinderen van kleur of met laagopgeleide ouders structureel een half schooltype lager geadviseerd worden dan hun leeftijdgenoten met dezelfde score uit een gezin met hoogopgeleide ouders. Daarbij komt ook nog eens dat de CITO-toets heel talig is. Je moet heel goed Nederlands kunnen om zelfs rekenen te snappen. Voor kinderen die thuis geen Nederlands praten dus echt een handicap. Dit alles zorgt er voor dat de mensen met 7 vinkjes nog meer voorgeselecteerd worden en nog meer in hun bubble worden geconcentreerd. En nog meer gaan groepsdenken en daardoor verder weg komen te staan van de wereld om ons heen. Heel belangrijk om je daar bewust van te zijn!
Ik vond het een praktische eyeopener om te horen dat je bij sollicitaties ook het aantal vinkjes mee zou moeten nemen. Als je een vergelijkbaar CV hebt, heeft iemand met minder vinkjes een grotere prestatie geleverd om hetzelfde te bereiken. En die persoon moet je toch in je team willen? Het bevordert bovendien ook nog eens de diversiteit wat weer leidt tot meer creativiteit en meer innovatie. Als een homogene groep diverser wordt, ontstaat er namelijk meer ruimte om langs verschillende invalshoeken naar een vraagstuk te kijken. Geen overbodige luxe in de zorg! Goed om dat in gedachten te houden de volgende keer dat u iemand moet aannemen!
En daarnaast raad ik u vooral aan het boek te lezen als u dat nog niet heeft gedaan. Ik vermoed namelijk dat u ook bovengemiddeld veel vinkjes heeft.
Abonneer op mijn nieuwsbrief om geen van mijn blogs te missen door hier te klikken.
Benieuwd naar nog meer voorbeelden en wilt u ook zelf aan de slag gaan met het leren van andere sectoren? Bestel dan mijn boek ‘Wat de zorg kan leren van … - 46 eyeopeners uit andere sectoren’ via deze link.
Comments